Circulaire doelstellingen vragen een coöperatieve benadering

We spraken voor dit artikel met twee betrokkenen: Geert Verlind, duurzaamheidsadviseur en John Antonise, projectmanager van gemeente Eindhoven. Zij hebben een verfrissende kijk op hoe je samen zorgt voor circulaire bouw. En hoe dat efficiënt en effectief is.

Willen en flexibel zijn

We schreven eerder al over dit gebouw, dat het circulaire eisenpakket heeft waargemaakt. Met de energieprestaties van de buitenschil en de opwekking van eigen energie via zonnepanelen is het een toonbeeld van duurzaamheid. Net als de keuze voor bouwmaterialen, zoals de toegepaste circulaire materialen waaronder kunststof kozijnen en donorstaal.

John vertelt: “Iedere grote aannemer kán dit praktisch gezien neerzetten, je moet alleen wel de juiste mensen in een bedrijf vinden, die anders kunnen en wíllen werken. Bij een grootschalig project als dit ga je met alle betrokken bedrijven en organisaties een samenwerking aan, het moet dus in de hele breedte kloppen. Onze (gemeente Eindhoven, red.) opdracht schetste een hele duidelijke ambitie, niet alle ambities zullen dan gehaald worden en dat vraagt flexibiliteit en keuzes van de opdrachtgever. Je maakt duidelijke afspraken over de financiën, het product en de planning. Hoe je daar komt hangt af van het proces en dat kan iedere keer weer anders zijn, het is belangrijk dat wij daar als opdrachtgever in meegenomen worden en dat ging in dit traject heel goed.”

Geert heeft ruime ervaring, maar wil ook de ruimte laten en zich flexibel opstellen: “De nieuwe generatie heeft weer een andere visie op duurzaamheid. Ook zij moeten leren en misschien eerst een keer hun hoofd stoten. Dat moet je de ruimte geven. Als er mensen in zo’n bouwteam zitten die weerstand hebben, dan kan je dat constateren en dan laten. Je moet ze niks opleggen, maar wachten totdat mensen geprikkeld raken en zelf in beweging komen. Kennis delen in plaats van proberen te overtuigen. We proberen duurzaamheid te integreren met alle andere disciplines, zodat iedereen zijn verantwoordelijkheid kan gaan dragen. Overigens zijn ingangen bij experts altijd belangrijk, want daar zit de echte kennis waarmee je om tafel kan.”

De basis goed neerzetten

Geert heeft al sinds 1979 ervaring met advisering in duurzaamheidvraagstukken. Toch was dit een uniek project voor hem. Geert: “Normaal gesproken worden werktekeningen gemaakt en bij de uitvoerder over de schutting gegooid. Vaak blijkt dan dat onderdelen van de plannen niet uitvoerbaar zijn. Ditmaal hadden we de uitvoerder (Dura Vermeer Zuid red.) aan tafel bij de uitwerking van de details. Zo kon er direct overlegd worden als iets werd voorgesteld wat in de praktijk niet werkt. Dat heeft in de bouwfase veel tijd gescheeld.”

De samenwerking in het bouwteam was uitzonderlijk te noemen, maar daar is dan ook goed in geïnvesteerd, aldus John. “De aannemer roept vaak laat het maar aan ons over, maar nu was de opdracht niet volledig duidelijk, het was vooral de ambitie die wij in kaart hadden gebracht. Wij hebben de aannemer en partners heel erg gemotiveerd om anders naar circulariteit, duurzaamheid en samenwerking te kijken. Dat betekent dat die partijen zich moeten verbinden, zonder dat ze exact weten wat ze aangaan. Vertrouwen is een van de belangrijkste woorden in dit proces. Vertrouwen krijgen en behouden. Vertrouwen dat iedereen het beste voor het project wil en open en eerlijk naar elkaar is. Als je goed wilt samenwerken in een team is het belangrijk te weten wie je bent, wat je kan en wat je drijfveren zijn. De eerste paar sessies in het bouwteam voor deze scholengemeenschap aan de Avignonlaan waren dan ook echt teambuildingsessies.”

Samen werken aan samenwerking

Het belangrijkste doel van die teambuilding was loskomen van bestaande hiërarchieën, vertelt John. “In de traditionele hiërarchieën blijft er vaak waardevolle informatie liggen. Met de sessies is bereikt dat iedereen zijn eigen kennis en ervaring meeneemt en deelt. Het maakt niet uit of je de projectleider bent of een installatiemonteur, iedereen heeft iets in te brengen en doet dat ook, luisterend naar elkaar.” Uiteindelijk heeft een vroege investering in teambuilding tijd bespaard verderop in het project, waardoor het niet op het budget gedrukt heeft.

Ervaring vasthouden en meenemen

Voor Geert en John, die beiden willen bijdragen aan een duurzamere bouwwereld, waar circulariteit vanzelfsprekend is, is het scholencomplex in Eindhoven een mooie case. John: ”Je bouwt met elkaar en wat we hier met elkaar hebben geleerd moet je ook in een volgend project in kunnen zetten, ook met nieuwe partijen.”

Geert is alert op de oprechtheid, hij wil dat mensen daadwerkelijk in beweging zijn. “Met het groene sausje red je het niet, het moet uit de kern komen. De discussie over duurzaamheid polariseert; je bent voor of je bent tegen. Het denkniveau over duurzaamheid is voor veel mensen van het niveau Google; even snel iets opzoeken.”

Gelukkig zijn er methodieken die de nadruk leggen op de route en die route geeft soms meer houvast dan het direct perfect moeten doen. Dat laatste demotiveert nogal eens, omdat de lat te hoog ligt. Dit werkt die polarisatie ook in de hand. Geert is enthousiast over de Natural Step. “Dit is een duurzaamheidsmodel vanuit Zweden. Het gaat uit van het principe dat je piketpaaltjes slaat en de weg vervolgens bewandelt met alle hindernissen die op je pad komen. Soms moet je een bocht maken, soms even teruglopen. Bedrijven, organisaties en overheden mogen zich kwetsbaarder opstellen.” Die kwetsbaarheid rijmt ook met de kernwaarden die zowel Geert als John noemen: transparantie en eerlijkheid.

Advies aan onze branche (en aan die van jullie)

VKG Keurmerk is de brancheorganisatie voor kunststof kozijnen. Wij luisteren graag naar onze leden en partners, naar afnemers en zijn ook altijd nieuwsgierig naar de woorden van duurzaamheidsexperts. Dat kwetsbaarder opstellen, de focus op de route met piketpaaltjes. Ook wij mogen kritisch naar onszelf kijken en dergelijke visies nader bekijken. Geert en John zijn beiden bekend met onze branche en hebben dan ook specifieke adviezen voor ons, die we graag met jullie delen. John geeft aan dat het een lastige tijd is, er is een personeelstekort, opdrachten te over. Maar toch, als we de route circulariteit willen aangaan, dan moeten we tijd durven en willen maken voor pilots. Niet bang zijn om eens een visionaire opdracht aan te gaan. John geeft aan dat je deze boodschap breder mag trekken, het geldt in feite voor alle leveranciers in de bouwwereld.

Ook Geert vindt dat we moeten denken in mogelijkheden. “Duurzaamheidsambities is lange ademen, terwijl bedrijven commercieel zijn en vaak een korte of middellange visie hebben. VKG zou er samen met zijn leden in moeten duiken hoe dit gegeven combineert met de langetermijnambitie van VKG Keurmerk. Blijven communiceren is de belangrijkste rol die je als brancheorganisatie kan nemen om dit aan te blijven jagen. VKG Keurmerk kan een grotere rol spelen in potentiële projecten, door groepen bij elkaar te brengen, het gesprek op gang te houden.”

Wederom dus het samenwerken en het gesprek aangaan; uitgaande van ieders expertise, luisterend naar elkaar en durven inbrengen. En zoals we begrepen, die investering in een goed team, een goede start geeft later ruimte in je budget. En dat is een belangrijk argument, naast de intrinsieke motivatie om bij te dragen aan het goede. Kritisch naar jezelf kijken is vaak de eerste stap in verbetering. Gesprekken met mensen als John en Geert helpen ons daarin, want ook wij weten het niet altijd.