Visie meegegeven
Ontwikkelaar en hoofdaannemer Dura Vermeer Bouw Zuid BV kreeg van de opdrachtgever, de gemeente Eindhoven, een visie mee waarin duurzaamheid een hoofdrol speelde. “Wij hebben de aannemer en partners heel erg gemotiveerd om anders naar circulariteit, duurzaamheid en samenwerking te kijken”, geeft John Antonise, projectmanager van Gemeente Eindhoven aan. “De ambities waren erg hoog en die hebben ons gedwongen om op een andere manier naar ontwerpen en bouwen te kijken. Bijzonder leerzaam, maar ook erg leuk. En waardevol voor de toekomst want we hebben enorm veel ervaring opgedaan tijdens het hele traject”, zegt Harm Wingens, bedrijfsleider Dura Vermeer Bouw Zuid. Dura Vermeer is een trots familiebedrijf dat al 165 jaar bouwt. “In 2030 willen wij dat iedere oplossing bijdraagt aan een gezonder en groener Nederland. Wij werken daarom gedreven aan initiatieven als de Circulaire Weg, de Biobased Proeftuin en de ontwikkeling van duurzamere asfaltsoorten en CO2- neutrale gebouwen. Door samen onze verantwoordelijkheid te nemen, kunnen we blijvend waarde toevoegen aan een duurzame leefomgeving voor iedereen. Nu, en voor generaties in de toekomst.”
De opdracht: maximaal duurzaamheidsrendement
Ook Geert Verlind, die als expert op het gebied van duurzaamheid namens de gemeente Eindhoven nauw betrokken was bij de voorbereidingen en uitvoering van de bouw, is enthousiast. “We kregen de opdracht om binnen het totaalbudget van 13 miljoen euro het maximale rendement op gebied van duurzaamheid te halen. De basis daarvoor moest gelegd worden in de uitvraag, de aanbestedings- en ontwerpfase. Dat betekende vanaf het eerste begin met elkaar aan tafel gaan om plannen goed af te stemmen.”
Verlind roemt hierin de rol van bouwer Dura Vermeer. “Nadat zij de opdracht gegund kregen, hebben ze eerst uitgebreid kennis gemaakt met verschillende betrokkenen in het proces. Van architect tot constructeur, adviseurs en andere bouwpartners. Ze hebben dus niet zomaar een plan uitgewerkt en gepresenteerd, maar geïnvesteerd in het menselijke en persoonlijke aspect. Ze hebben vervolgens een team gevormd dat eigenlijk tot op de dag van vandaag nog steeds actief is binnen het bouwproces.”
Samenwerken aan vernieuwende oplossingen
Die continue kennisdeling binnen het team heeft volgens Wingens enorm bijgedragen aan de realisatie van het nieuwe scholencomplex. “Voor de duurzame ambities in het plan lagen geen kant-en-klare oplossingen in de la. Het was pionieren en dan heb je elkaar gewoon nodig om tot succes te komen.”
Het is belangrijk dat alle betrokkenen binnen het team ook open staan voor die duurzame ambities en het aandurven. “Er zijn heel veel excuses om het niet te doen, maar door het wel te doen, kunnen we aantonen dat duurzaam en circulair bouwen heel goed mogelijk is. Dat besef hebben we vanaf dag 1 gehad.”
Zelfs de uitvoerder betrokken
Bij de samenstelling van het team betrok Dura Vermeer zelfs de uitvoerder. Verlind: “Dat is echt uniek. Normaal gesproken worden werktekeningen gemaakt en bij de uitvoerder over de schutting gegooid. Vaak blijkt dan dat onderdelen van de plannen niet uitvoerbaar zijn. Door de uitvoerder ook aan tafel te hebben bij de uitwerking van de details, kon hij het direct aangeven als iets werd voorgesteld wat in de praktijk niet werkt. Dat heeft in de bouwfase veel tijd gescheeld.”
Wat daarbij ook geholpen heeft is dat het team na de ontwerpfase ook nauw betrokken bleef in de bestek- en calculatiefase en het opzetten van de bouwplanning. “Door al die fases samen te doorlopen, vergroot je de onderlinge betrokkenheid en het enthousiasme. Het klikte enorm goed binnen de groep en iedereen wilde er echt het maximale uithalen.”
Donorstaal
Dat begon al bij de ontmanteling van de bestaande schoolgebouwen die plaats moesten maken voor het nieuwe complex. “Daar waar je traditioneel bij sloop uitgaat van afval, zijn we nu kritisch gaan kijken naar mogelijkheden om materialen terug te brengen in de keten. Mooi voorbeeld daarvan waren de staalconstructies. De inzet van donorstaal levert een enorme energiebesparing op aan de productiekant. Je hebt immers geen of veel minder nieuw staal nodig”, aldus Wingens.
Wel was het zaak om het donormateriaal uitgebreid te testen. “Voldeed het aan de eisen op gebied van draagkracht, samenstelling en andere prestaties. Daarom is het metaal volgens de normen van nieuw materiaal getest. Een voorwaarde die we met de opdrachtgever samen besproken hebben.”
Geeft gebouw een verhaal
De inzet van donorstaal bleek het begin van meer. De aluminium kozijnen uit het oude schoolgebouw werden ook inzet van de circulaire plannen in de nieuwbouw. “We zijn in de ontwerpfase heel bewust gaan kijken naar de inpassing van bestaande materialen. Door die terug te laten keren in het nieuwe ontwerp geef je het gebouw een eigen verhaal”, zegt Wingens.
Gezien het ontwerp van het nieuwe gebouw met een bijzondere gevel van gevelstuc steenstrips en isolatie aan de buitenzijde, ging Dura Vermeer op zoek naar kunststof kozijnen voor die gevel. “Die passen esthetisch gezien beter in het ontwerp en zijn als het op onderhoud aankomt, het meest duurzame materiaal”, zegt Verlind, die samen met de inkoper en kostendeskundige van Dura Vermeer op zoek ging naar een leverancier.
Advies van VKG
De adviseur raadpleegde daarvoor Albert Zegelaar, directeur van de Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie (VKG). Verlind: “Ik wist dat de branche al erg actief en innovatief is op het gebied van hergebruik en circulariteit. Van Albert kreeg ik te horen dat meerdere fabrikanten al mooie resultaten hebben bereikt en dat zelfs de eerste volledig circulaire kunststof kozijnen al een feit zijn.” Het VKG Keurmerk organiseert door het VKG Recyclesysteem een gesloten kringloop waarbij oude kunststof kozijnen ingezameld worden en weer teruggebracht worden in de keten. Wel werd er vanuit de VKG eerlijk gemeld dat het om een van de eerste projecten zou gaan met 100 procent circulaire kozijnen. “Dat zou mogelijk enig risico kunnen inhouden, dus met die informatie ben ik teruggegaan naar Dura Vermeer. Daarop hebben we besloten om drie fabrikanten te benaderen en met hen in gesprek te gaan over mogelijkheden en kansen.”
Twee patio’s met circulaire materialen
Uitgangspunt daarbij was om één van de twee patio’s in het nieuwe complex te voorzien van volledig circulaire kunststof kozijnen. “In de andere patio komen de refurbished aluminium kozijnen. Die zijn alleen voorzien van nieuw glas en nieuwe rubbers, maar verder worden ze hergebruikt uit het donorpand”, aldus Verlind.
Volledig circulaire kozijnen
Ploeg kozijnen was een van de drie fabrikanten die benaderd werden voor de kunststof kozijnen. “Bouwteamleden van Dura Vermeer zijn bij ons in de showroom geweest en daar hebben we laten zien en uitgelegd hoe duurzaam onze nieuwe kunststof profielen al zijn. Vooral onze Deceunick Premium-lijn heeft binnen het team wel ogen geopend. Dat is momenteel onze meest duurzame productlijn als je kijkt naar prestaties en de toepassing van recyclaat in de profielen”, zegt Martien Akerboom, Manager B2B van Ploeg kozijnen.
Ook besprak Akerboom het circulaire kunststof kozijn waaraan Ploeg kozijnen – samen met profielenleverancier Deceuninck – op dat moment werkte. Een kennismaking en presentatie die uiteindelijk uitmondde in samenwerking in het Eindhovense project. “In eerste instantie zijn we toen uitgekomen op het toepassen van 155 Deceuninck Verdo Neo Premium kozijnen voor de gevels. En na enige tijd kwam Dura Vermeer met het verzoek voor de patio, waarvoor we uiteindelijk 30 volledig circulaire Phoenix kozijnen hebben geleverd.”
Monitoren
Ook voor Ploeg kozijnen en Deceuninck is het Eindhovense scholencomplex een project om de komende jaren veel te leren. Akerboom: “Door deze circulaire kozijnen op deze schaal in te zetten, realiseren we een mooi eerste project.” Over de kwalitatieve eigenschappen van de hergebruikte kunststof maakt Akerboom zich geen zorgen. “Hergebruik degenereert de kwaliteit van kunststof niet. En het materiaal kan tot wel tien keer hergebruikt worden, dat maakt het enorm duurzaam. Mede daarom hebben wij zelf de circulaire kozijnen ook toegepast in de kantoren van onze tweede vestiging die we vorig jaar hebben gebouwd. Ook daar kunnen we de komende jaren monitoren hoe volledig circulair kunststof zich gedraagt bij blootstelling aan de elementen.”
Minder energieverbruik
Behalve het groot aantal keren dat kunststof hergebruikt kan worden, kent recyclen van het materiaal meer grote voordelen. Akerboom: “Het produceren van kunststof uit oud kunststof vergt 90 procent minder energie dan de productie van nieuw kunststof. Dat is een enorme winst.” Deceuninck gebruikt bovendien een breekmethode om de kunststof te recyclen, ook daar komt geen verhitting aan te pas.
“Doordat Ploeg kozijnen daarnaast al het restmateriaal dat tijdens de productie en verwerking van de nieuwe profielen vrijkomt weer als grondstof bij de recycleplant van Deceunick aanbiedt, wordt het maximale circulaire resultaat behaald. Zelfs het stof uit de afzuiging wordt zo hergebruikt. Een mooi voorbeeld van circulair en duurzaam ondernemen”, aldus Verlind.
Voldoende donormateriaal is uitdaging
Eerlijk is eerlijk; volledig circulaire kozijnen zullen op korte termijn nog niet de markt bestormen. Akerboom: “Hoewel we op meer plaatsen in Nederland aan concrete projecten werken, kunnen we geen grote vraag vanuit de markt aan. Daarvoor is er nog een gebrek aan donormateriaal. We hebben de basis gelegd, maar de kringloop van kunststof moet de komende jaren op gang gaan komen, zodat er een continue stroom van voldoende grondstoffen is.”
Daarin kunnen fabrikanten, profielenleveranciers en branchevereniging VKG gezamenlijk optrekken, zo meent Akerboom. “We moeten de markt bewust maken van de voordelen, de mogelijkheden en ieders rol en verantwoordelijkheid daarbinnen. Met campagnes bijvoorbeeld. We moeten het als branche echt samen doen, maar dan kunnen we die belangrijke duurzame stap ook samen zetten.”
Blauwdruk
Als rond 1 juni het nieuwe scholencomplex gebruiksklaar wordt opgeleverd, staat er volgens Wingens, Verlind en Akerboom niet alleen een indrukwekkend en mooi scholencomplex. “Aan de Avignonlaan staat dan ook het bewijs dat duurzaam en circulair bouwen binnen budget mogelijk is. Als je het maar samen en in goed overleg doet en partners zoekt die allemaal dezelfde hoge ambities hebben”, zegt Harm Wingens.
Voor Dura Vermeer was het in ieder geval een schot in de roos. “Wij bouwen graag nieuwe dingen en proberen uit ieder project leerelementen te halen waarmee we in volgende projecten verder kunnen. In Eindhoven hebben we kunnen bouwen aan een soort blauwdruk voor onze circulaire ambities. We gaan vanaf nu veel bewuster als oogstbedrijf kijken bij vervanging van een bestaand complex. Welke materialen zitten in het oude gebouw en wat kunnen we daarvan inpassen in het nieuwe? Of opslaan en in een ander project toepassen. En welke voordelen bieden die materialen? Op economisch vlak, maar zeker ook op het gebied van het milieu. Dit scholencomplex geeft ook onze circulaire ambities een belangrijke impuls.”
